Arundhati Roy returns award in protest against religious intolerance in India

Novelist Arundhati Roy has become the latest literary figure to return a top Indian national award in protest against the growing violence and “horrific murders” by rightwing groups in India.

Roy and two dozen Bollywood figures have added their voices to those of artists, scientists and historians in expressing alarm at a series of violent incidents and attacks on intellectuals, following the landslide election victory of the Hindu nationalist Bharatiya Janata party (BJP) in India last year.

The writer, famous for her Booker prize-winning novel, The God of Small Things,said she was returning her 1989 National Award for Best Screenplay in protest against the growing culture of fear and censorship fostered by the government, who encouraged the “lynching, shooting, burning and mass murder of fellow human beings”.

In a sharply worded editorial in the Indian Express, Roy wrote that millions of people from minorities – including Muslims, Christians and members of low-caste or tribal communities – were “being forced to live in terror, unsure of when and from where the assault will come”.

Over the past two months, more than 40 novelists, essayists, playwrights and poets have now given back awards from the country’s most prestigious literary institution, the Sahitya Akademi. In particular, they have criticised the institution for not condemning the killings of secular activists.

The two incidents that have most angered India’s intellectuals and creatives were the murder of Malleshappa Kalburgi, an award-winning scholar whose frequent criticism of what he saw as superstition and false beliefs had angered Hindu extremists, and the lynching of a Muslim labourer in September, who was believed to have eaten beef. Among India’s majority Hindu population, cows are considered to be sacred.

The film-maker Sanjay Kak, who was among 24 industry figures and film-makers returning National Film Awards in Mumbai on Thursday, said those protesting had “deployed their visibility – and credibility – to articulate the growing anxiety of a vast number of Indians, those who may remain less visible but are no less perturbed at what is going on around them”.

Bollywood star Shah Rukh Khan has also spoken out against “extreme intolerance” in India.

Roy said she was “so ashamed of what is going on in this country”, and was pleased to return her 1989 screenplay award and “be a part of the political movement”.

“I believe what artists and intellectuals are doing right now is unprecedented, and does not have a historical parallel. It is politics by other means,” said Roy, who in recent years has become a civil rights activist.

Many of those protesting have also criticised the prime minister,Narendra Modi, and the BJP for not speaking out against religious attacks, saying their silence has encouraged Hindu hardliners to justify the attacks and assert Hindu superiority.

Salman Rushdie was also among the authors who recently weighed into the debate, telling a local television network: “What has crept into Indian life now is a degree of thuggish violence which is new. And it seems to be given permission by the silence of official bodies, the silence of the Sahitya Akademi … by the silence of the prime minister’s office.”

Communal violence and prejudice are nothing new for India. Hindu-Muslim violence claimed an estimated 1 million lives in the runup to partition in 1947. Since then, deadly riots and clashes have erupted at intervals, mostly between Hindus and Muslims, with upsurges of sectarian tension in recent years often coinciding with elections.

Some people voiced concern over Modi’s meteoric rise and landslide election victory last year, warning that his support was grounded in the BJP’s Hindu majority and noting that he had risen to prominence through the militant Hindu organisation Rashtriya Swayamsevak Sangh, which translates as the National Volunteers Association.

Modi insisted during his election campaign that he would be prime minister for all of India and guaranteed protection for minorities. He has said little on the subject since taking office.

His administration has dismissed the growing protest as a political ploy to tear down the governing party.

“The entire purpose of these protests is to derail the development agenda of the Narendra Modi government,” the urban development minister, Venkaiah Naidu, said on Thursday. “The country is being subjected to damage and unnecessarily wrong information is being given about political intolerance.”

On Thursday, a separate group of writers, academics and artists came out in support of that stance and accused their protesting colleagues of political vengeance after Modi’s BJP election victory last year.

“A section of the nation’s intelligentsia has expressed outrage at a perceived mounting intolerance in society,” said a statement signed by 36 Modi supporters, including the head of the Indian Council for Cultural Relations. “Failure in the elections is now sought to be avenged by other means.”

ಕೋಮು ಸೌಹಾರ್ಧತೆ ಕುರಿತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸೆಮಿನಾರು

ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಸಮಸ್ಯೆ ಮತ್ತು ಸವಾಲುಗಳಿವೆ, ಆದರೆ ಸಾವಿಲ್ಲ

ಬರಗೂರು ರಾಮಚಂದ್ರಪ್ಪ ಸಂದರ್ಶನ

ಜಾಗತೀಕರಣದಿಂದ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಕುತ್ತು ಬರುತ್ತಿದೆ ಎನ್ನುವ ಆರೋಪದ ಮಧ್ಯೆಯೇ ಅದನ್ನೇ ಏಣಿಯಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡು, ಅದರ ಕಂಪನ್ನು ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಅವಕಾಶವಿರುವ ದಿನಗಳಿವು. ಕನ್ನಡದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ನಿರಾಶಾದಾಯಕವಾಗಿದೆ ಎಂಬ ನಲ್ಲೇ ಆಶಾದಾಯಕವಾದ ಕಿರಣಗಳು ಗೋಚರಿಸುತ್ತಿರುವ ಸಂದರ್ಭವಿದು. ಆದರೆ, ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನಾವು ಹೇಗೆ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ ಎನ್ನುವುದರ ಮೇಲೆ ಕನ್ನಡದ ಭವಿತವ್ಯ ನಿರ್ಧಾರವಾಗಬಹುದು. ಈಗಿನಂತೆಯೇ, ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನಾದಿಕಾಲದಿಂದಲೂ ಅನ್ಯಭಾಷೆಗಳ ಸವಾಲು ಮತ್ತು ಆತಂಕ ಇದ್ದೇ ಇತ್ತು. ಆದರೆ, ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಸಾವಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ನಾಡಿನ ಹಿರಿಯ ಚಿಂತಕ ಬರಗೂರು ರಾಮಚಂದ್ರಪ್ಪ ಅವರು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.
-----

ಸಂದರ್ಶನ: ಬಿ ಎಸ್ ಜಯಪ್ರಕಾಶ ನಾರಾಯಣ

* ಸರ್, ಒಂದೆಡೆ ಕನ್ನಡದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಆಶಾದಾಯಕವಾಗಿದೆ ಅನ್ನೋ ಮಾತುಗಳು ಕೇಳಿಬರ್ತಿವೆ. ಇನ್ನೊಂದು ಕಡೆಯಿಂದ ಕನ್ನಡ ದಯನೀಯ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದೆ ಅನ್ನೋ ವಾದ ಕೇಳಿಸುತ್ತೆ. ನಿಜಕ್ಕೂ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಹೇಗಿದೆ?

-ನಿಜ, ಇವೆರಡೂ ಪ್ರತಿಪಾದನೆಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ಸತ್ಯವನ್ನು ನಾವು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ನಮ್ಮದು ಬಹುಭಾಷಿಕ ಮತ್ತು ಬಹುಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ದೇಶ. ಇದರ ಜತೆಗೆ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ಬೇರೆ ನಮ್ಮಲ್ಲಿತ್ತು. ಇಂಥ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಇದ್ದಾಗ ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಆತಂಕ ಇದ್ದೇಇರುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ನಮ್ಮ ಕನ್ನಡವೊಂದಕ್ಕೇ ಎದುರಾಗಿರುವ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲ. ಕನ್ನಡ ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಆತಂಕಗಳನ್ನೇ ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಎಲ್ಲ ಭಾಷೆಗಳೂ ಎದುರಿಸುತ್ತಿವೆ. ಆದರೆ ಇದರ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚು ಕಮ್ಮಿ ಇರಬಹುದಷ್ಟೆ. ಇದೇನೇ ಇದ್ದರೂ ಇವಕ್ಕೆಲ್ಲ ನಮ್ಮ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡುವ ಶಕ್ತಿ ಇಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ, ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಲಿಪಿ ಇಲ್ಲದ ಎಷ್ಟೋ ಭಾಷೆಗಳು ನಾಮಾವಶೇಷವಾಗಿವೆ. ಆದರೆ ಕನ್ನಡ ಸೇರಿದಂತೆ ಲಿಪಿ ಇರುವ ಭಾಷೆಗಳೆಲ್ಲ ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಎದುರಾದ ಆತಂಕಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಜೀರ್ಣಿಸಿಕೊಂಡು, ಅಪ್‌ಡೇಟ್ ಆಗಿವೆ ಅನ್ನೋದನ್ನು ನಾವು ಮರೆಯಬಾರದು.

* ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆ ತನಗೆದುರಾದ ಆತಂಕಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಗೆದ್ದಿದೆ ಅಂದರೆ ಅದು ಬರೀ ಸಮಾಧಾನದ ಮಾತಾಗಬಹುದೇನೋ?

-ಇಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ದೇಸಿತನವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವ ಹುಡುಕಾಟ ಪಂಪನಿಂದಲೇ ಶುರುವಾಗಿದ್ದು. ಅಂದರೆ, ಕಳೆದ ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳಿಂದಲೂ ಇದು ನಿರಂತರವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಲೇ ಇದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ನಾನು ನಮ್ಮ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಮೂವರನ್ನು ಮುಖ್ಯ ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನಾಗಿ ಕೊಡ್ತೀನಿ. ಅವರೆಂದರೆ ಧರ್ಮಸೇನ, ಆಂಡಯ್ಯ ಮತ್ತು ಮುದ್ದಣ. ಈ ಪೈಕಿ ಮುದ್ದಣ ಸಂಸ್ಕೃತದಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದು ಬೇಡವೇ ಬೇಡ ಎನ್ನಲಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ಅದು ಕನ್ನಡ ಜಾಯಮಾನಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತಿರಲಿ ಎಂದ. ಇದೇ ಕನ್ನಡದ ಸರಿಯಾದ ವಿವೇಕ ಎನ್ನುವುದು ನನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಹಿಂದೆ ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಸಂಸ್ಕೃತದಿಂದ ಆತಂಕವಿತ್ತು; ಆಮೇಲೆ ಹಿಂದಿ ಅಲೆ ಎದುರಾಯಿತು; ಈಗ ಹಿಂದಿ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಎರಡರ ಆರ್ಭಟವೂ ಇದೆ. ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಆಗಿನಂತೆ ಈಗಲೂ ಸಮಸ್ಯೆ ಮತ್ತು ಸವಾಲುಗಳಿವೆ. ಆದರೆ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಸಾವಿಲ್ಲ.

* ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕನ್ನಡದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುವಾಗ ನಿರಾಶಾವಾದವೇ ಜಾಸ್ತಿಯಾಗಿದೆ ಅನಿಸುತ್ತೆ. ಇದರಿಂದ ಹೊರಬರಬೇಕು ಅನಿಸುವುದಿಲ್ಲವೇ?

-ಹೌದು, ಕನ್ನಡದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುವವರಲ್ಲಿ ಇದೊಂದು ಸಮಸ್ಯೆ ಇದೆ. ಇದರಿಂದ ನಾವು ಹೊರಬಂದು ವಸ್ತುಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಜನರಿಗೆ ತಿಳಿಸಬೇಕು. ಏಕೆಂದರೆ, ಎಷ್ಟೋ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಉಳಿದ ಭಾಷೆಗಳಿಗಿಂತ ಕನ್ನಡದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಉತ್ತಮವಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಸಚಿವಾಲಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡದ ಅನುಷ್ಠಾನವನ್ನೇ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಿ, ಇದರಲ್ಲಿ ತಮಿಳುನಾಡಿಗಿಂತ ನಮ್ಮಲ್ಲೇ ಹೆಚ್ಚು ಕೆಲಸವಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ನಮ್ಮ ಕನ್ನಡ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರದಂತೆ 'ತಮಿಳು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ವಿಭಾಗ'ವನ್ನು ತೆಗೆದಿದ್ದಾರೆ. ಎಲ್ಲಕ್ಕೂ ತಮಿಳನ್ನು ಆದರ್ಶವಾಗಿ ತೋರಿಸುವ ಉತ್ಸಾಹಿಗಳು ಇಂಥದನ್ನೆಲ್ಲ ಗಮನಿಸಬೇಕು.

ಇಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ತಮ್ಮ ಬೋರ್ಡ್ ಸ್ಕೂಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಇಂಗ್ಲಿಷನ್ನು ಒಂದು ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಕಲಿಸಲು ಶುರು ಮಾಡಿದ್ದೇ ತಮಿಳುನಾಡು. ಆಮೇಲೆ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಇದನ್ನೇ ಅನುಸರಿಸಿತು. ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಇದು ಆರಂಭವಾಗಿದ್ದು ಆಮೇಲೆ. ಇಡೀ ಭಾರತದ ಎಲ್ಲ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲೂ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಒಂದೇ ತರಹ ಇವೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ನಾವು ಮೊದಲು ಗಮನಿಸಬೇಕು.

*ನಿಮ್ಮ ಮಾತು ನಿಜ, ಹೌದು. ಆದರೂ ನಮ್ಮ ಅಕ್ಕಪಕ್ಕದ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಭಾಷೆಯ ಅಸ್ತಿತ್ವ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ತೀವ್ರವಾಗಿಲ್ಲವಲ್ಲ?

-ಇದಕ್ಕೊಂದು ಕಾರಣವಿದೆ. ಅದೇನೆಂದರೆ ತಮಿಳುನಾಡು, ಕೇರಳ, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, ತೆಲಂಗಾಣ ಮುಂತಾದ ಕಡೆ ನಡೆದ ಕಾರ್ಮಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ, ರೈತ, ರಾಜಕೀಯ ಇತ್ಯಾದಿ ಚಳವಳಿಗಳಲ್ಲೇ ಭಾಷೆಯನ್ನೂ ಸೇರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಅಲ್ಲೆಲ್ಲ ಈ ಉದ್ದೇಶಗಳೇ ಬೇರೆ, ಭಾಷೆಯೇ ಬೇರೆ ಎನ್ನುವ ವರ್ಗೀಕರಣಕ್ಕೆ ಆಸ್ಪದವೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅಂದರೆ ಅಲ್ಲೆಲ್ಲ ಭಾಷೆಯನ್ನೂ ಒಳಗು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ(ಇನ್‌ಕ್ಲೂಸೀವ್) ದೃಷ್ಟಿಕೋನವಿತ್ತು. ಆದರೆ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಇವೆಲ್ಲ ಚಳವಳಿಗಳೂ ಬೇರೆಬೇರೆಯಾಗಿ ನಡೆದು ಇವಕ್ಕೂ ಭಾಷೆಗೂ ಯಾವ ನಂಟೂ ಇಲ್ಲ ಎನ್ನುವ ಗ್ರಹಿಕೆ ಮೊದಲಿನಿಂದಲೂ ಇದೆ. ಇದರ ಜತೆಗೆ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಚಳವಳಿಗಳು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದ್ದೇ ತೀರ ತಡವಾಗಿ. ನಾವು ಸಾಮಾನ್ಯರಿಗಾಗಿ ಮಿಡಿಯುತ್ತೇವೆ ಎಂದ ಮೇಲೆ ಆ ಸಾಮಾನ್ಯರು ಬಳಸುವ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಮರೆಯಬಾರದು. ಆದರೆ ಹೀಗೆ ಮರೆತಿದ್ದೇ ನಮ್ಮ ಒಂದು ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ ನಾವು ಕನ್ನಡವನ್ನೂ ಕನ್ನಡಿಗರ ವಿಚಾರಗಳನ್ನೂ ಪ್ರತ್ಯೇಕಗೊಳಿಸಲೇಬಾರದು.

* ಸರ್, ನೀವು ನಿಮ್ಮ ಮಾತಿನ ನಡುವೆ ಕನ್ನಡ ಆಧುನಿಕ(ಅಪ್‌ಡೇಟ್) ಆಗಬೇಕು ಅಂದಿರಿ. ಆ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮ ಹೊಳಹುಗಳೇನು ಹೇಳಿ...

-ಈಗ ನೋಡಿ, ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡು ಇಂಗ್ಲಿಷನ್ನು ನಾನಾ ಆಯಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಕನ್ನಡದಲ್ಲೂ ಸಾಧ್ಯವಾಗಬೇಕು. ಇದರ ಜತೆಗೆ ಆಡಳಿತವೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲ್ಲ ಇಲಾಖೆಗಳಲ್ಲೂ ಕನ್ನಡವೇ ಇರಬೇಕು. ನಮ್ಮ ಲಿಪಿ ತಂತ್ರಾಂಶಗಳು ಕೂಡ ಹೊಸಹೊಸ ಆವೃತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಬರಬೇಕು. ಅಂದರೆ, ನಾವು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಜನೋಪಯೋಗಿಯಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಈ ಮೂಲಕ ಕನ್ನಡವನ್ನು ವಿಕಸನಶೀಲಗೊಳಿಸಬೇಕು. ಹಿಂದೆ ನಾನು ಕನ್ನಡ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರದ ಅಧ್ಯಕ್ಷನಾಗಿದ್ದಾಗ 'ನುಡಿ' ಲಿಪಿ ತಂತ್ರಾಂಶ ಬಂತು. ಆಗ ಆಡಳಿತದಲ್ಲೂ ಕನ್ನಡ ಬಳಸುವಂಥ ಒಂದು ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲು ಮುಂದಾಗಿ, ಅದನ್ನು ಶೇ.೭೦ರಷ್ಟು ಮುಗಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಅವಧಿ ಮುಗಿಯಿತು. ಅದು ಅಲ್ಲಿಗೇ ನಿಂತಿತು. ನಾವು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣ ಹೊರಗಿಟ್ಟು, ಭಾಷೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಸುತ್ತೇವೆ ಎನ್ನುವುದು ಸರಿಯಲ್ಲ. ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಆಧುನಿಕ(ಅಪ್‌ಡೇಟ್) ಆಗುವುದು ಅಂದರೆ ಇದೇ. ಸ್ಪೆಲ್ ಚೆಕ್, ವಾಯ್ಸ್ ಸಿಂಥಸೈಸರ್, ಯೂನಿಕೋಡ್ ಫಾಂಟ್‌ಗಳು (ಈಗ ಒಂದೇ ಒಂದಿದೆ), ವಿನ್ಯಾಸದ ಸಲಕರಣೆಗಳು, ಕನ್ನಡ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಡಿಜಿಟಲೀಕರಣ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸಿಗಬೇಕು.

* ಕನ್ನಡದ ಕೆಲಸವೆಂದರೆ ನಮ್ಮ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಒಂದು ಸಮಿತಿ ರಚಿಸಿಯೋ, ವರದಿ ಕೊಡಲು ಹೇಳಿಯೋ ನುಣುಚಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿದೆ. ನೀವೇನು ಹೇಳ್ತೀರಿ?

-ಇದು ಅರ್ಧಸತ್ಯ. ಸರಕಾರಗಳು ತಮ್ಮ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮುಂದೂಡುವ ಸಲುವಾಗಿ ಸಮಿತಿ/ವರದಿಗಳ ಮೊರೆ ಹೋಗುವುದು ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ನಿಜ. ಆದರೆ ಎಲ್ಲ ವರದಿಗಳೂ ಧೂಳು ಕುಡಿಯುತ್ತಿವೆ ಎನ್ನುವುದು ಒಂದು ತಪ್ಪು ಕಲ್ಪನೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ತುಂಬ ಆದರ್ಶಪ್ರಾಯವಾದ ವರದಿಯೆಂದೇ ನಾನು ಭಾವಿಸಿರುವ ಸರೋಜಿನಿ ಮಹಿಷಿ ವರದಿಯನ್ನೇ ನೋಡೋಣ. ಅದರಲ್ಲಿದ್ದ ಬಹುತೇಕ ಶಿಫಾರಸುಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚೂಕಮ್ಮಿ ಅನುಷ್ಠಾನ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಈ ಬಗ್ಗೆ ನಿರಂತರ ನಿಗಾ ಇರಬೇಕು. ಆದರೆ ಮಹಿಷಿ ವರದಿಯಲ್ಲಿ ೮-೧೦ ಶಿಫಾರಸುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ರಾಜ್ಯ ಸರಕಾರ ಏನನ್ನೂ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅವು ಕೇಂದ್ರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತಹವು. ಆದರೆ ಇವತ್ತು ವರದಿಗಳೇ ಅಪ್ರಸ್ತುತವಾಗುತ್ತಿವೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಹೊಸ ಆರ್ಥಿಕ ನೀತಿಯ ಕಾಲ. ಆದರೆ ನಮ್ಮ ಭಾಷೆಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಸರಕಾರಗಳೂ ನಿಧಾನದ್ರೋಹ ಮಾಡುತ್ತಿವೆ ಅನ್ನೋದು ಸರಿ.

* ಈಗ ಕನ್ನಡದಂಥ ಭಾಷೆಗಳು ಶಿಕ್ಷಣ ಮಾಧ್ಯಮದ ಭಾಷೆ ಆಗಬೇಕಾದರೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣವೇ ಸರಿ ಅನ್ನುವ ಒತ್ತಾಯ ಕೇಳಿಬರ್ತಿದೆ. ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ನಿಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯವೇನು?

-ಒಂದರಿಂದ ಐದನೇ ತರಗತಿಯವರೆಗಿನ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ ಮಾಡುವುದು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪರಿಹಾರ. ಇದರಲ್ಲಿ ಯಾವ ಅನುಮಾನವೂ ಇಲ್ಲ. ಇದರ ಜತೆಗೆ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಇಡೀ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಏಕರೂಪತೆ ತಂದು, ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಬಹುರೂಪತೆಯನ್ನು ರೂಢಿಸಬೇಕು. ಏಕೆಂದರೆ, ಈಗ ತರಹೇವಾರಿ ಇರುವ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವು ಸಮಾಜವನ್ನು ಒಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಆದರೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎನಿಸುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ಇಡೀ ದೇಶ ಖಾಸಗೀಕರಣದ ಉತ್ಸಾಹದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿರುವ ಕಾಲವಿದು. ಇಲ್ಲಿ ಸರಕಾರಗಳು ಇಂಥ ವಿಷಯಗಳನ್ನೇ ಆಲೋಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ.

* ಇದು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವೆಂದಾದರೆ ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕಾದರೂ ತಿದ್ದುಪಡಿ ತರಬಹುದಲ್ಲ?

-ಹೌದು, ಇದೊಂದೇ ಈಗ ನಮ್ಮ ಮುಂದಿರುವ ಆಯ್ಕೆ. ಒಂದರಿಂದ ಐದನೇ ತರಗತಿಯವರೆಗೂ ಆಯಾ ರಾಜ್ಯಗಳ ಭಾಷೆಯೇ ಶಿಕ್ಷಣ ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಬೇಕು ಎಂದು ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ ಮೇಲೆ ರಚನಾತ್ಮಕ ಒತ್ತಡ ಹೇರಬೇಕು. ಇದಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳನ್ನು (ಸಂಸದರನ್ನು) ಸಂಘಟಿಸಬೇಕು. ಅವರಿಗೆ ಈ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಮೊದಲು ಮನಗಾಣಿಸಿಕೊಡಬೇಕು. ಇಂಥ ಕೆಲಸವನ್ನು ಯಾರೋ ಒಬ್ಬರು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಮಾಡಿದರೆ ಅದರ ಪರಿಣಾಮ ಜೋರಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ಇಂಥದನ್ನೆಲ್ಲ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರಗಳು ಆದ್ಯತೆಯ ಮೇಲೆ ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಬಳಿಕ ಇವನ್ನು ಸೂಕ್ತರಾದವರಿಗೆ ವಹಿಸಿ, ತೀವ್ರ ನಿಗಾ ಇಡಬೇಕು; ಉಳಿದ ರಾಜ್ಯಗಳೊಡನೆ ಈ ಸಂಬಂಧ ವ್ಯವಹರಿಸಿ, ಒಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ರೂಪಿಸಬೇಕು. ಹೀಗೆ ಮಾಡಿದರೆ ಮುಂದಿನ ಒಂದು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ದೇಶಭಾಷೆಗಳ ಪರವಾಗಿ ಸಂವಿಧಾನ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಸಾಧ್ಯ ಎನ್ನುವುದರಲ್ಲಿ ಅನುಮಾನವಿಲ್ಲ.

-----

* 'ನಾವು ಕೇವಲ ಕನ್ನಡವೆಂದರೆ ಸಾಲದು. ಅದನ್ನು ಬದುಕಿನ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಬೆಳೆಸಬೇಕು. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಕಲಿತರೆ ಸುಖವಾಗಿರಬಲ್ಲೆ ಎನ್ನುವಂತಹ ರಚನಾತ್ಮಕ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ತರಬೇಕು'.

* 'ಹೊರಗಿನಿಂದ ವೃತ್ತಿಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಬರುವವರು ಕನ್ನಡವನ್ನು ಕಲಿಯುವಂಥ ಒಂದು ಪಠ್ಯ ಇರಬೇಕು. ಇದನ್ನು ನೂರು ಅಂಕಗಳ ಆಂತರಿಕ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನದ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಬೇಕು'

* ಕನ್ನಡ ಶಿಕ್ಷಣ ಮಾಧ್ಯಮದ ಪರವಾಗಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟೇ ಎರಡು ಸಲ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿತ್ತು. ಆದರೆ ೨೦೧೪ರಲ್ಲಿ ಅದೇ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಇದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ತೀರ್ಪಿತ್ತಿತು. ಇದು ಹೇಗೆ ಸಾಧ್ಯ?

- ಬರಗೂರು ರಾಮಚಂದ್ರಪ್ಪ
ಸೌಜನ್ಯ : ವಿಕ ೧.೧೧.೨೦೧೫

ಈ ಕಪ್ಪುದಪ್ಪ ಎಮ್ಮೆ ನಮ್ಮ ಭಾರತದ ಹೆಮ್ಮೆ!

ಡಿ.ಉಮಾಪತಿ

ಭಾರತದ ಅರ್ಥವ್ಯವಸ್ಥೆ ಹೊಳೆಯಲು ಬಡಪಾಯಿ ಎಮ್ಮೆಗಳು ಹಗಲಿರುಳು ಶ್ರಮಿಸಿವೆ. ಬೈಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಬೈಗುಳವೇ ಆಗಿ ಹೋಗಿರುವ ಈ ಪಶುವಿನ ಹಿರಿಮೆ ಗರಿಮೆಯನ್ನು ಒಮ್ಮೆಯಾದರೂ ನೆನೆಯುವುದು ಮಾನವಸಹಜ ನಡವಳಿಕೆ.

ಕಪ್ಪು ವರ್ಣವನ್ನು ಕೀಳೆಂದೂ, ಗೌರವರ್ಣವನ್ನು ಮೇಲೆಂದೂ ನೂರಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ನಿತ್ಯ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಕಂಡೂ ಕಾಣದಂತೆ ಭೇದ ಭಾವ ಬಗೆಯುತ್ತ ಬಂದಿರುವ ನಾವು ಆಷಾಢಭೂತಿಗಳು.

೧೮೯೦ರ ಆಪ್ಟೆ ಸಂಸ್ಕೃತ ನಿಘಂಟಿನ ಪ್ರಕಾರ ಕೃಷ್ಣ ಎಂಬ ಶಬ್ದಕ್ಕೆ ಕಪ್ಪು, ಕತ್ತಲೆ, ಕಡು ನೀಲಿ, ದುಷ್ಟ, ಅನಿಷ್ಟ, ಕೃಷ್ಣಮೃಗ, ಕೋಗಿಲೆ, ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷ, ವಿಷ್ಣುವಿನ ಎಂಟನೆಯ ಅವತಾರ ಕೃಷ್ಣ, ಕೃಷ್ಣನ ಮಗ ಪ್ರದ್ಯುಮ್ನ, ಮಹಾಭಾರತದ ಅರ್ಜುನ ಎಂಬ ಅರ್ಥಗಳಿವೆ. ಕೃಷ್ಣ ಎಂಬುದು ದೇಶದ ಅತಿ ಜನಪ್ರಿಯ ಹೆಸರುಗಳಲ್ಲೊಂದು.ವಿಷ್ಣುವಿನ ಮೂರು ಅವತಾರಗಳಾದ ರಾಮ, ಕೃಷ್ಣ ಹಾಗೂ ಮೋಹಿನಿಯ ಮೈಬಣ್ಣ ಕಪ್ಪುಇಲ್ಲವೇ ಕಡುನೀಲಿ. ಮೂವರ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಪುರಾಣಗಳು, ಭಾಗವತಗಳು ಕೊಂಡಾಡಿವೆ.

ಕಪ್ಪೆಂದು ಜರೆಯುವ ಬೈಗುಳವಾಗಿರುವ ಇದೇ ಎಮ್ಮೆಗಳು ಗದ್ದೆ ಉಳುತ್ತವೆ, ಹೇರು ಎಳೆಯುತ್ತವೆ, ಕನಿಷ್ಠ ತಿಂದು ಗರಿಷ್ಠ ಹಾಲು ಕರೆಯುತ್ತವೆ. ಎಮ್ಮೆ ಹಾಲಿನಲ್ಲಿ ಹೃದಯಕ್ಕೆ ಮಾರಕವಾದ ಕೊಲೆಸ್ಟ್ರಾಲ್ ಪ್ರಮಾಣ ಶೇ.೪೫ರಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ, ಒಮೇಗ-೩ ಮೇದಸ್ಸು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿದೆ, ಪ್ರೊಟೀನು, ಕಬ್ಬಿಣಾಂಶ ಹೇರಳ. ಜಾನುವಾರು ತಜ್ಞರು ಎಮ್ಮೆಯನ್ನು ಭಾರತದ ಹೆಮ್ಮೆ ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸುವುದುಂಟು.ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿರುವ ಎಮ್ಮೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಹನ್ನೊಂದೂವರೆ ಕೋಟಿ. ಪ್ರಪಂಚದ ಅರ್ಧಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಎಮ್ಮೆಗಳಿಗೆ ಭಾರತವೇ ತವರು. ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತಿರುವ ಎಮ್ಮೆ ಮಾಂಸದ ಪ್ರಮಾಣ ಹನ್ನೊಂದು ಲಕ್ಷ ಟನ್ನುಗಳಷ್ಟು. ಎಮ್ಮೆ ಮಾಂಸದ ರಫ್ತಿನಿಂದ ಬೊಕ್ಕಸಕ್ಕೆ ಭರ್ತಿಯಾಗುತ್ತಿರುವ ವಾರ್ಷಿಕ ವರಮಾನ ೩೦ ಸಾವಿರ ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ಮೀರಿದ್ದು. ಅರ್ಧಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಮಾಣದ ಹಾಲನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಎಮ್ಮೆಗಳೇ.

ದುರ್ಗಾ- ಮಹಿಷ ಕದನದ ಪರಿಣಾಮ ಇದ್ದೀತು. ನಮ್ಮ ಎಲ್ಲ ಜಾನುವಾರುಗಳ ಪೈಕಿ ನಿಕೃಷ್ಟವೆಂದು ಕಳಂಕ ಹೊತ್ತ ಪ್ರಾಣಿಯಿದು. ಪರಮ ಕ್ರೌರ್ಯಕ್ಕೆ ಗುರಿಯಾಗುವ ಜೀವಿ. ಮನಸೇಚ್ಛೆ ಬಡಿತ ತಿನ್ನುತ್ತದೆ, ದೇವಿಯ ಮುಂದೆ ಕತ್ತು ಕಡಿಸಿಕೊಂಡು ಬಲಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಮೇವು ನೀರಿಲ್ಲದೆ ನೂರಾರು ಕಿ.ಮೀ. ದೂರ ಹಿಂಸೆಯ ಸಾಗಣೆಗೆ ತುತ್ತಾಗಿ ಕಸಾಯಿ ಖಾನೆಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಯಾತನೆಯ ಮರಣಕ್ಕೆ ಗುರಿಯಾಗುತ್ತದೆ.

ಗೋಹತ್ಯೆ ವಿರುದ್ಧ ಸಿಡಿಯುವ ಬಿಜೆಪಿ, ಸಂಘ ಪರಿವಾರವನ್ನು ಮಹಿಷ ಹತ್ಯೆ ಯಾಕೆ ಬಾಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ ಚಿಂತಕ ಕಂಚಾ ಐಲಯ್ಯ. ಗೋವುಗಳು, ಎಮ್ಮೆಗಳು ಹಾಗೂ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ(ಆ್ಠ್ಛ್ಛಚ್ಝಟ ಘೆಠಿಜಿಟ್ಞಚ್ಝಜಿಞ) ಎಂಬುದು ಅವರ ಒಂದು ಪ್ರಬಂಧ. ದಲಿತರು- ಬಹುಜನರು ಈ ಎರಡೂ ಜಾನುವಾರುಗಳ ಕುರಿತು ತೋರುವ ಪ್ರೀತಿ ಮಮತೆಯನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ಎರಡಕ್ಕೂ ಒಂದೇ ಬಗೆಯ ಸಮ್ಮಾನ ಸಿಗಬೇಕು ಎಂದು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಎಮ್ಮೆಯ ಹಾಲನ್ನು ಮೇಲ್ಜಾತಿಗಳೆಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವವರೂ ಬಗೆ ಬಗೆಯಾಗಿ ಸೇವಿಸುವುದು ಸುಳ್ಳೇನೂ ಅಲ್ಲ. ಆದರೆ ಎಮ್ಮೆಗೆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಸ್ಥಾನಮಾನ ಇಲ್ಲ. ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆಯೊಂದನ್ನು ನಡೆಸಿದ್ದೇ ಆದರೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕೋಟ್ಯಂತರ ಜನರ ಜೀವನೋಪಾಯ ಮೂಲವಾಗಿ ಹೊಮ್ಮುವುದು ಎಮ್ಮೆಯೇ ವಿನಾ ಆಕಳು ಅಲ್ಲ. ಒಂದೇ ಹುಲ್ಲನ್ನು ತಿನ್ನುವ ಎರಡು ಪ್ರಾಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಅಸ್ಪೃಶ್ಯ ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಯಾಕಾಗಿ ಎಂದು ಅವರು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ. ಎರಡರ ಪೈಕಿ ಯಾವುದು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಮತ್ತು ಯಾವುದು ಕನಿಷ್ಠ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನ ಮಾಡಲೇಬೇಕಿದ್ದಲ್ಲಿ, ಅಂತಹ ಹಕ್ಕು- ಅಧಿಕಾರ ಇರಬೇಕಾದದ್ದು ಈ ಎರಡೂ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ತಲೆ ತಲಾಂತರಗಳಿಂದ ಸಾಕಿ ಸಲಹುತ್ತ ಬಂದಿರುವ ದಲಿತರು- ಬಹುಜನರಿಗೆ. ಕಪ್ಪು ಮೈ ಬಣ್ಣದ ಜನ ಸಮುದಾಯಗಳನ್ನು ವಿಕಾರವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಿ, ರಾಕ್ಷಸರೆಂದು ಕರೆದ ಬಿಳಿ ಮೈ ಬಣ್ಣದವರ ವರ್ಣಭೇದ ನೀತಿ ಜನಜನಿತ. ಇದೇ ನೀತಿ ಪ್ರಾಣಿ ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೂ ವಿಸ್ತ ರಿಸಿತು. ಈ ಅಹಮಿಕೆಗೆ ತಿರಸ್ಕಾರಕ್ಕೆ ತುತ್ತಾದ ಜಾನುವಾರು ಎಮ್ಮೆ. ಬೆಳ್ಳಗಿದ್ದುದು ಸುಂದರವಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಕೂಡ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿತು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಐಲಯ್ಯ.

ಆದರೂ ಮಹಿಷ ಪರಂಪರೆ ನಮ್ಮ ಅನೇಕ ಗಿರಿಜನರ ಆಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಜೀವಂತವಿದೆ. ಮಧ್ಯಭಾರತದ ಗೊಂಡರು ಮತ್ತು ಮರಿಯಾ ಗೊಂಡರು, ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾರತದ ಕಾಟಕಾರಿಗಳು ಹಾಗೂ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ತೋಡರು ಈ ಮಾತಿಗೆ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗುತ್ತಾರೆ.ನೀಲಗಿರಿಯ ಗಿರಿಜನರಾದ ತೋಡರ ಪಾಲಿಗೆ ಎಮ್ಮೆಗಳು ಪವಿತ್ರ ಪ್ರಾಣಿಗಳಾಗಿದ್ದವೇ ವಿನಾ ಆಕಳುಗಳಲ್ಲ. ಪವಿತ್ರ ಎಮ್ಮೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತಿದ್ದ ಸ್ಥಳಗಳು ಅವರ ಪಾಲಿಗೆ ಆರಾಧಿಸುವ ಗುಡಿಗಳು. ಹೈನು ಮಂದಿರಗಳೆಂದೇ ಅವುಗಳನ್ನು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.ಸತ್ತ ತೋಡನ ಅಂತ್ಯ ಸಂಸ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಎಮ್ಮೆಯನ್ನು ಬಲಿ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು ತೋಡರು. ಈ ಎಮ್ಮೆ ಪರಲೋಕ ಸೇರಿದ ಮೃತನನ್ನು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂಬುದು ಈ ಬಲಿಯ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತೇ ವಿನಾ ಅದನ್ನು ತಿನ್ನುವುದಲ್ಲ.

ಛತ್ತೀಸಗಢದ ಬಸ್ತರ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಇಂದ್ರಾವತೀ ನದೀ ದಂಡೆಗುಂಟ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮರಿಯಾ ಮತ್ತು ಮರಿಯಾ ಗೊಂಡ ಆದಿವಾಸಿಗಳು ತಮಗೆ ಮಹಿಷದೊಂದಿಗೆ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂಬಂಧವಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದವರು. ಹೀಗಾಗಿ ಅವರ ಪಾಲಿನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂಬಂಧದ ಚಿಹ್ನೆ ಮಹಿಷ. ಹಬ್ಬಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಷದ ಕೊಂಬುಗಳನ್ನು ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಧರಿಸಿ, ಡೋಲಿನ ತಾಳಕ್ಕೆ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕಿ ಹುಸಿ ಕಾಳಗವನ್ನು ನಟಿಸುತ್ತಾರೆ. ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಚೀನ ಮಹಿಷ ದೈವವನ್ನು ದಾಂತೇಶ್ವರಿ ಎಂದೇ ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮಹಿಷನನ್ನು ಮಹಸೋಬಾ (ಮಹಿಷಬಾಬಾ ಇಲ್ಲವೇ ತಂದೆ) ಎಂದು ಮಧ್ಯ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾರತದ ಗಿರಿಜನರು ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಕಾಟ್ಕರೀ ಗಿರಿಜನರು ಮತ್ತು ಶಿವಾಜಿಯ ವಂಶಜರೆನ್ನಲಾಗುವ ಭೋಸ್ಲೆಗಳು ಮಹಸೋಬನನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ನಂದಿತಾ ಕೃಷ್ಣ ಅವರ ಭಾರತದ ಪವಿತ್ರ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಎಂಬ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಈ ವಿವರಗಳು ಓದಲು ಸಿಗುತ್ತವೆ.

ಜಗತ್ತು ಕಂಡ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಬಹುಕ್ರೂರ ನರಮೇಧ ಕಾಲದ ಉಸುಕಿನಡಿ ಆಳದಲ್ಲಿ ಹುಗಿದು, ಮೇಲೆ ರಂಗು ರಂಗಿನ ರಂಗೋಲಿ ಬಿಡಿಸಿಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ ಅಮೆರಿಕೆಯೆಂಬ ದೊಡ್ಡಣ್ಣ. ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಮಹಾನ್ ಪ್ರತಿಪಾದಕನ ಸೋಗು ಹಾಕುವ ಈತನ ಭೋಗದ ಬದುಕು ಸಾಗಿರುವುದು ಕೋಟಿ ದಾಟಿದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರ ಸಮಾಧಿಗಳ ಮೇಲೆ. ಬಿಳಿಯರ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಚಿನ್ನದ ದಾಹಕ್ಕೆ ಬುಡಮೇಲಾದವರು ಸ್ಥಳೀಯ ಇಂಡಿಯನ್ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳ ಜನರು. ನೂರಾರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನಡೆದ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ನರಮೇಧದಲ್ಲಿ ಬಡಪಾಯಿ ಎಮ್ಮೆಗಳೂ ಕೋಟಿ ಕೋಟಿ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಆಹುತಿಯಾದವು. ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರನ್ನು ಒಕ್ಕಲೆಬ್ಬಿಸಲು ಅವರ ಜೀವನೋಪಾಯಗಳಿಗೆ ಬೆಂಕಿ ಇಡಲಾಯಿತು. ಅವರ ಜೀವನಾಡಿಯಾಗಿದ್ದ ಕಾಡೆಮ್ಮೆಗಳನ್ನು ಕೋಟಿ ಕೋಟಿ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಲಲಾಯಿತು. ಹರಿದು ಹಬ್ಬಿದ ಹಸಿವು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ- ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವಿಘಟನೆ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರನ್ನು ಕಂಗೆಡಿಸಿದವು. ಕನಿಷ್ಠ ಆರು ಕೋಟಿ ಕಾಡೆಮ್ಮೆಗಳ ಸಾಮೂಹಿಕ ಹತ್ಯೆ ನಡೆಯಿತು. ಅವುಗಳಎಲುಬುಗಳ ಬೆಟ್ಟಗಳೇ ನಿರ್ಮಾಣ ಆಗಿದ್ದವು.

ದುರ್ಗೆಯ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಅಸುರ ಮಹಿಷ ಹತನಾಗುವ ಕತೆಯಲ್ಲಿ ಯಾವ ನೈತಿಕ ಅಂಶವೂ ಇಲ್ಲ. ಭೂಮಿಯ ಫಲವತ್ತತೆಯ ಆವರ್ತ ಆಯಾ ಸುಗ್ಗಿಯೊಂದಿಗೆ ಕೊನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿ ಸಸ್ಯಶ್ಯಾಮಲೆಯಾಗಿ ಮತ್ತೆ ಮೈ ತುಂಬಿಕೊಂಡರೆ ಮತ್ತೊಂದು ಸುಗ್ಗಿ. ಮತ್ತೆ ದುರ್ಗೆಯ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹತನಾಗಲು ಅಸುರ ಪುನಃ ಸಿದ್ಧನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಮಾನವನ ಅನ್ನದ ತಟ್ಟೆ ಹೀಗೆ ಬರಿದಾಗದೆ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ತುಂಬುತ್ತ ಹೋಗುವುದೇ ಈ ಕತೆಯ ಆಶಯ ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತಾರೆ ಪಟ್ನಾಯಕ್.

ರೂಪಕ ಇಲ್ಲವೇ ಪ್ರತಿಮೆಯ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಆಕಳು ಎಂದಿದ್ದಾರೆ ಪುರಾಣಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ದೇವದತ್ ಪಟ್ನಾಯಕ್. ಭೂಮಿಯೇ ದನಿಯೆತ್ತಿ ಪ್ರತಿಭಟಿಸುವ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಕೊಳ್ಳೆ ಹೊಡೆವ ದುಷ್ಟಶಕ್ತಿಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯೆಂಬ ಆಕಳ ಕಣ್ಣೀರನ್ನು ಒರೆಸುವ ವಿಷ್ಣು, ಭೂದಾಹಿ ರಾಜ ಮಹಾರಾಜರ ಒಜ್ಜೆಯನ್ನು ಇಳಿಸುವ ವಚನ ನೀಡುತ್ತಾನೆಂದು ಪುರಾಣಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಇಂದು ಧನದಾಹೀ ಉದ್ಯಮಗಳು ಭೂಮಿಯ ಕೊಳ್ಳೆ ಹೊಡೆಯತೊಡಗಿವೆ. ಸರಕಾರಗಳು ಈ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಿವೆ. ಕೊಳ್ಳೆಯ ಕೈಗಳಿಗೆ ಹತಾರುಗಳನ್ನು ಇಡತೊಡಗಿವೆ. ಭೂಮಿಯೆಂಬ ಆಕಳಿನ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಮುಂದಾಗುವ ಸ್ವಯಂಸೇವಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಶಿಕ್ಷಿಸತೊಡಗಿವೆ.

ಹೀಗಾಗಿ ಗೋರಕ್ಷಕರು ಸೊಂಟ ಕಟ್ಟುವುದೇ ಆದರೆ ಅದು ಭೂಮಿಯೆಂಬ ಆಕಳಿನ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಕಟ್ಟಬೇಕು. ಭೂಮಿಯೇ ಇಲ್ಲದೆ ಆಕಳು ಹೇಗೆ ಉಳಿದೀತು?

ಸೌಜನ್ಯ : ವಿಕ ೨.೧೧.೨೦೧೫

ತಲಾಟಿ ಜನ ಗಿಲಾಟಿ ದುಡ್ಡು ಈಗಿನ ಜಾಮಾನಾ

-ಅರುಣ್ ಜೋಳದಕೂಡ್ಲಿಗಿ

ಈಚೆಗೆ ರೈತ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗಳು ದಿನದಿನದ ಸಂಕಟಗಳಾಗಿ ಸುದ್ದಿಯಾಗುತ್ತಿವೆ. ಈ ಸಾವುಗಳ ಕಾರಣಗಳು ಚರ್ಚೆಯಾಗುತ್ತಿವೆ. ಹೊರಗಿನ ವಿದ್ವಾಂಸರಾಗಿಯೋ, ಚಳವಳಿಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಾಗಿಯೋ, ಸರಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಾಗಿಯೋ ಕೆಲವು ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಿದಾಗಲೂ, ಕೆಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಕಾರಣಗಳು ನಮಗೆ ತಿಳಿಯುವುದೆ ಇಲ್ಲ. ಅವು ಕಪ್ಪೆಚಿಪ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಅವಿತಿಟ್ಟಂತೆ ಕೂತಿರುತ್ತವೆ. ಇಂತಹ ಕೆಲವು ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಆಯಾ ಭಾಗದ ಮೌಖಿಕ ರಚನೆಗಳಲ್ಲಿ, ಮಾತುಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತವಾಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇರುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಯೋ ಅಥವಾ ಆಯಾ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆ ಮಾತುಕತೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹಾಜರಿದ್ದು ಕೇಳಿಸಿಕೊಂಡಾಗ ಇಂತವುಗಳು ಅರಿವಿಗೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಮೊಹರಂ ಅಧ್ಯಯನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹೈದರಾಬಾದ ಕರ್ನಾಟಕ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕ ರಿವಾಯತ ಹಾಡೊಂದು ಹೀಗೆ ಭಿನ್ನವಾದ ಚಿಂತನೆಯೊಂದನ್ನು ನನ್ನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಸಿತು. ಈ ಹಾಡು ಹೈದರಾಬಾದ ಕರ್ನಾಟಕ ಹಿಂದುಳಿಯಲು ಕಾರಣವೊಂದನ್ನು ಶೋಧಿಸಿದಂತಿತ್ತು.

ಈ ಹಾಡಿನ ಹಿನ್ನೆಲೆಯನ್ನು ನೋಡೋಣ. ಆಂದ್ರದಿಂದ ಬಹುಪಾಲು ರೆಡ್ಡಿ ಸಮುದಾಯದ ರೈತರು ಹೈಕ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಕೃಷಿ ಮಾಡಲು ವಲಸೆ ಬರುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ಹತ್ತರಿಂದ ಮೂವತ್ತು ಎಕರೆಯಷ್ಟು ಒಂದೊಂದು ಕುಟುಂಬ ದುಬಾರಿ ಬೆಲೆ ಕೊಟ್ಟು ಹತ್ತು ವರ್ಷಕ್ಕೋ ಹದಿನೈದು ವರ್ಷಕ್ಕೋ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಲೀಜಿಗೆ (ಗುತ್ತಿಗೆ) ಹಿಡಿಯುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗೆ ಲೀಜಿಗೆ ಹಿಡಿದ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಬೋರ್ ಕೊರೆಸಿ ನೀರಾವರಿ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. (ತುಂಗಭದ್ರ ಕೃಷ್ಣ ಅಲಮಟ್ಟಿ ಡ್ಯಾಂ ನೀರು ಇರುವ ಕಡೆ ಇದು ಅನ್ವಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ) ಈ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯಲು ಆರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ.

ವಿಪರೀತ ಗೊಬ್ಬರ ಕ್ರಿಮಿನಾಶಕ ಬಳಸಿ ಯಥೇಚ್ಚ ನೀರುಣಿಸಿ ಭೂಮಿಯ ಶಕ್ತಿಯನ್ನೆಲ್ಲಾ ಹೀರುತ್ತಾರೆ. ಈ ಭೂಮಿಯ ಹೆಸರಿಗೆ ಬ್ಯಾಂಕು ಲೇವಾದೇವಿಯವರ ಹತ್ತಿರ ಸಾದ್ಯವಾದಷ್ಟು ಸಾಲ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗೆ ಲೀಜು ಮುಗಿಯುವ ಮೊದಲೆ ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಹೊಲಗಳಿಂದ ಆಂದ್ರದ ಈ ಕುಟುಂಬ ಕಾಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಆಗ ಆ ಹೊಲದ ರೈತ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಕಾರಣ ಹೊಲದ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಸಾಲವಿರುತ್ತದೆ, ಅಂತೆಯೆ ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಬೆಳೆ ಬೆಳೆಯಲು ಸಾದ್ಯವೆ ಇಲ್ಲದಷ್ಟು ಹೊಲ ಬಂಜರಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ರೆಡ್ಡಿಗಳು ಬಂಜರು ಮಾಡಿ ಬಿಟ್ಟುಹೋದ ಹೊಲದ ರೈತರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಡುಬಡವರಾಗುವ ಸಾದ್ಯತೆಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಇಂತಹ ಹಿನ್ನೆಲೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ರಿವಾಯ್ತ ಪದವು ಹೀಗಿದೆ:

ತಲಾಟಿ ಜನ ಗಿಲಾಟಿ ದುಡ್ಡು…

ತಲಾಟಿ ಜನ ಗಿಲಾಟಿ ದುಡ್ಡು ಈಗಿನ ಜಾಮಾನಾ| ಗಲಾಟಿಮಾಡಿ ಗದ್ದಲೆಬಿಸಿತು ನೀರಾವರಿ ಪೂರಣಾ

ಆಂದರದಿಂದ ಬಂದಿತ್ತು ಬಾಳ ಜನಾ| ಅಳಿಯದು ಬಂತು ಇದ್ದಂತ ಒಕ್ಕಲತನಾ||

ಲೀಜಿಗಂತ ಹಿಡಿದರು ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಜಮಿನಾ| ಕೆಡಿಸಿ ಗದ್ದೆ ಮಾಡಿಬಿಟ್ಟರು ಅವರು ಸಂಪುರಣಾ

ಊರು ಬಿಟ್ಟು ದೂರ್ ದೂರ ಹಾಕ್ಯರ ತಮ್ಮಟಿ ಕಣಾ| ಕೌಳಿ ಮಾಡಿ ಕೈತುಂಬಣ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳೋಣಾ||

ದುಡ್ಡಿನ ಆಸೆ ಹಚ್ಚಿಬಿಟ್ಟರು ರೈತರಿಗಿನ್ನಾ| ಅವರದೆಷ್ಟು ಹೇಳಲಿ ವೈಭವತನಾ

ನೋಡಲಿಕ್ಕೆ ಕಾಣವರು ಒಳ್ಳೇ ಜನಾ| ತಿಳಿಯಲಿಲ್ಲೋ ರೈತರಿಗೆ ಅವರ ವರ್ತಮಾನ||

ಇದ್ದ ಜಮೀನು ಎಲ್ಲ ಅವರಿಗೆ ಒತ್ತಿ ಹಾಕೋಣಾ| ದುಡಿಮಿ ಇಲ್ಲದ ಈಗ ನಾವೂ ದುಡ್ಡು ಗಳಿಸೋಣ

ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ರೈತ ತೆಗೆದ ಒಕ್ಕಲತನಾ| ಕಂತ್ರಿಕವಳಿ ಬಂದು ಮಾಡಿತು ಕಾರಸ್ತಾನ||

ಬಸವನ ಬಾಯಿಗೆ ತುಸುಸೊಪ್ಪು ಇಲ್ಲದಂಗ ಖೂನಾ| ತಿಳಿಯದಿಲ್ಲ ಮುಂದೇನಾ ವರ್ತಮಾನ

ಬೆಳೆಯದುಕಾ ಬೆಲೆಯಿಲ್ಲದಂಗ ಆಗ್ಯದ ಸಂಪುರಣಾ|ಇದರಂತೆ ನಡದಿತ್ತು ಐದಾರು ವರುಷಾದ ತನಾ||

ಕೆಡುಗಾಲಕ ಒದಗಿ ಬಂತು ಕವಳಿ ವರ್ತಮಾನ| ಪೃಥ್ವಿ ಮೇಲೆ ಹುಟ್ಟಿತ್ತು ಬಿಳಿ ದ್ವಾಮಿನ್ನಾ

ಆಂದ್ರ ಜನ ನೋಡಿ ಅಂತಿತ್ತು ಒಂದೇ ಸವನಾ| ತಿಳಿವಲ್ದು ಈ ರೋಗದ ಒಂದು ವರ್ತಮಾನ||

ಬೆಳೆದಮಾಲು ನಾಶ ಮಾಡಿ ಹೋದಿತು ಸಂಪುರಣಾ|ಕೊಟ್ಟ ಸವಕಾರ ಬರುತಾನ ಅವರ ಮನೆ ಯಾ ತನಾ

ಆಂದರ ಜನಕ ಆಗಿಬಿಟ್ಟಿತು ದ್ವಾಮಿ ಹೈರಾಣಾ| ಮಂದಿ ಜಮೀನು ಮೇಲೆ ಅವರು ಸಾಲ ಮಾಡಾಣಾ||

ಸುಳ್ಳು ಮಾತು ಹೇಳಿ ಈಗ ಸಂಸರ ನಡಿಸೋಣಾ| ಮುಂದಿನ ಮಾಲಿಗೆ ತಂದು ಕೊಡ್ತೀವಿ ನಿಮ್ಮ ದುಡ್ಡನ್ನು

ಅಷ್ಟರೊಳಗ ನೀರಿಗೆ ಬಂತು ಬಾಳ ಕಠಿಣಾ| ಗೇಟು ಹಾಕಿ ನೀರಿನ ಕವಲುಗಾರ ಕುಂತಾ ಸುಮ್ಮನಾ||

ಬಂದ ಮಾಲು ಬತ್ತಿ ಹೋಯ್ತು ನೀರಿಲ್ಲದಿನ್ನಾ| ಆಂದರ ಜನರಿಗಾದೀತು ಬಾಳ ಕಠೀಣಾ

ಗೋರಮೆಂಟಕೆ ಬರಲಿಲ್ರೀ ಅಂತಕರುಣಾ| ಆಂದರ ಜನ ಹೌಹಾರಿ ನಿಂತು ಸಂಪುರಣಾ||

ಆಂದರ ಜನ ಕೂಡಿ ಅವರು ಮೀಟಿಂಗು ಮಾಡಾಣಾ| ಸ್ಟ್ರೈಕು ಮಾಡಿ ಗೇಟು ಎತ್ತಿಸಿ ನೀರು ತರುವೋಣಾ

ಹಳ್ಳಿ ಹಳ್ಳಿ ವಾಹನ ಬಿಟ್ಟಾರ ಆಫೀಸತನಾ|ನಡು ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಾಹನ ಪಳ್ಟಿ ಆಗೋಣಾ||

ಅದರಲ್ಲಿದ್ದ ನಾಲ್ಕು ಜನ ಮೃತ ಹೊಂದಾಣಾ| ಉಳಿದು ಜನಾ ಗಾಯಗೊಂಡು ನರಳುತ್ತಾವಿನ್ನಾ

ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಆಂದರ ಜನ ನೋಡ್ಯದ ಸಂಪುರಣಾ| ಸಾಲ ಮಾಡಿ ಹೋಗ್ಯಾರೋ ಸಾವಿರಾರು ಜನಾ||

ದೊಡ್ಡ ಸವುಕಾರ ಬರುತಾನ ಅವರ ಮನಿಯಾತನಾ|ದಿಕ್ಕುತಪ್ಪಿದಂಗ ಬಡಿದು ನಿಂತ ಸುಮ್ಮನಾ

ನಡುಮನಿಯಲ್ಲಿ ತುಪ್ಪದ ದೀಪ ಇಟ್ಟು ಹೋಗೋಣಾ| ಆಂದರ ಜನ ಆದ ಇಂತ ಮೋಸತನಾ||

ಕಂತ್ರಿ ಕೌಳೀದು ಸ್ವಲ್ಪ ತಿಳಿಸಿದೆ ಅದರ ವರ್ತಮಾನಾ|ಆಂದರ ಜನಕ ಆಸ್ಪದ ಗೋರ್ಮೆಂಟ್ ಕೊಡಲಿಲ್ಲಕೂನಾ

ಹೆಸರಾಯ್ತು ಹೆಗ್ಗಣದೊಡ್ಡಿ ಗ್ರಾಮ ವಾಹೀನಾ| ರಾಜಭಕ್ಷರು ನೆಲಸಿದಾ ಸತ್ಯಳ್ಳ ಶರುಣಾ ||

ಅವನ ಕರುಣಾ ನಮ್ಮ ಮ್ಯಾಲ ಅದ ಸಂಪುರುಣಾ| ಹನುಂತರಾಯ ಬರೆದ ಕವನ ಮುತ್ತು ನವರತುನಾ||

ಈ ರಿವಾಯ್ತು ಹೈದರಾಬಾದ ಕರ್ನಾಟಕ ಭಾಗದ ಕೃಷಿ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಿದೆ. ‘ಅಳಿಯದು ಬಂತು ಇದ್ದಂತ ಒಕ್ಕಲತನಾ..’ ಎನ್ನುವ ಆತಂಕ ಈ ರಿವಾಯ್ತುಕಾರನದು. ಇಲ್ಲಿ ದುಡಿಯದೆ ಹಣ ಗಳಿಸುವ ಜನರ ಮನಸ್ಥಿತಿಯೇ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಎನ್ನುವುದನ್ನೂ ಈ ಹಾಡು ಹೇಳುತ್ತಿದೆ. ಲೀಜಿಗೆ ಭೂಮಿ ಕೊಟ್ಟಾದ ಮನೆಯಲ್ಲಿನ ಜಾನುವಾರಿಗೆ ಮೇವು ಇಲ್ಲದ ವಾತಾವರಣ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗಿದ್ದನ್ನು ಗಮನಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ ಹೊಲ ಕೇವಲ ಮನುಷ್ಯರ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಮಾತ್ರ ತೀರಿಸಲ್ಲ ಬದಲಾಗಿ ಜಾನುವಾರುಗಳ ಅಗತ್ಯವನ್ನೂ ಪೂರೈಸುತ್ತಿತ್ತು ಎನ್ನುವುದು ಇದರಿಂದ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಅಂತೆಯೇ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಹಣದಾಸೆಗೆ ಕೇವಲ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬೆಳೆ ಬೆಳೆಯುವ ಬದಲಾದ ಮನಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಕಾಲದ ಬದಲಾವಣೆ ಎಂಬಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಇಲ್ಲಿ ಬಿಳಿದ್ವಾಮಿ ಎನ್ನುವ ಕೀಟ ಬಾಧೆಯಿಂದಲೂ ನೀರಿನ ಕೊರತೆಯಿಂದಲೂ ಬೆಳೆ ನಾಶವಾಯಿತು ಎನ್ನುವ ವಿವರ ಇದೆ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ವಿವರಗಳು ಹೈಕ ಭಾಗದ ಕೃಷಿ ಸ್ಥಿತ್ಯಂತರವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಿದೆ. ಮುಂದುವರೆದು ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಹೀಗೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಲೀಜು ಕೊಟ್ಟ ರೈತರು ನಿರಾಳವಾಗುವ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಈ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ವಲಸೆ ಹೋಗುವವರ ಸಂಖ್ಯೆಯೂ ಹೆಚ್ಚಿರಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕಿದೆ.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಅಸಹಿಷ್ಣತೆ ವಿರುದ್ಧ ಕಲಾವಿದರ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ಪತ್ರ

Artists' Statement on Growing Political and Religious Intolerance

The artist community of India stands in firm solidarity with the actions of our writers who have relinquished awards and positions, and spoken up in protest against the alarming rise of intolerance in the country. We condemn and mourn the murders of MM Kalburgi, Narendra Dabholkar and Govind Pansare, rationalists and free thinkers whose voices have been silenced by rightwing dogmatists but whose “presence” must ignite our resistance to the conditions of hate being generated around us.

We will never forget the battle we fought for our pre-eminent artist MF Husain who was hounded out of the country and died in exile. We remember the rightwing invasion and dismantling of freedoms in one of the country’s best known art schools in Baroda. We witness the present government’s appointment of grossly unqualified persons to the FTII Society and its disregard of the ongoing strike by the students of this leading Institute. We see a writer like Perumal Murugan being intimidated into declaring his death as a writer, a matter of dire shame in any society.

While the Prime Minister of the country has been conspicuously reticent in his response to the recent events, the reactions of BJP ministers in his government reveal their ignorance and prejudice. Mahesh Sharma, Minister of State for Culture, has made abhorrent comments about mob lynching and murder. His remarks suggesting that writers should stop writing to prove their point are alarming—empowered as he is to take policy decisions in the domain of culture. Arun Jaitley, Minister of Finance, Information & Broadcasting, has mocked the actions of our respected writers as a manufactured “paper rebellion”. He asks for scrutiny of the political and ideological affiliations of those who are protesting.

To these and other such provocations there is a clear answer: while the actual affiliations of the protesting writers and artists, scholars and journalists may be many and varied, their individual and collective voices are gaining cumulative strength. It is this that the ruling party will have to reckon with: the protestors’ declared disaffiliation from a government that encourages marauding outfits to enforce a series of regressive commands in this culturally diverse country.

The scale of social violence and fatal assaults on ordinary citizens (as in Dadri, Uttar Pradesh; Udhampur, Jammu and Kashmir; Faridabad, Harayana) is escalating. The contemptuous comments about the religious minorities and Dalits made by those within the government confirm that there is little difference between the RSS-BJP mainstream and supposed “fringe” elements. The perfunctory warnings and regrets issued by ruling party ideologues – to defend the agendas of “development” and “governance” advanced by Mr Narendra Modi—are merely expedient. The Sangh Parivar and its Hindutva forces operating through their goon brigades form the support base of this government; they are all complicit in the attempts to impose conformity of thought, belief and practice.

The ideology of the ruling party has revealed its contempt for creative and intellectual work; bigotry and censorship will only grow. As in the past, we must challenge the divisive forces through varied forms of appeal and protest, articulation and refusal. Our demand can be nothing less than that the entire range of constitutional rights and freedoms of the citizens of this country—freedom of expression and speech, right to dissent and exert difference in life choices including culture and religion—be ensured.

A government that does not tolerate difference, that does not safeguard the lives and interests of its marginalised and vulnerable citizens, loses its legitimacy in a democratic polity. We are facing this situation now, already.

Aastha Chauhan, artist, Delhi

Aban Raza, artist, Delhi

Abdul Mabood, Delhi

Abhilasha Kumari, media professor, Delhi 

Abhimanue V.G., artist,  Delhi

Abhishek Hazra, artist, Bangalore

Ahmar Raza, scientist, Delhi

Aishwaryan K, artist, Bengaluru.

Ajay Desai, artist, Delhi

Aji V.N., artist, Rotterdam, Netherlands

Akansha Rastogi, WALA collective, Delhi

Akshaya Tankha, art historian, University of Toronto, Canada

Alnoor Mitha, artist, curator, Manchester, UK

Amar Kanwar, artist and filmmaker, Delhi

Amrita Gupta Singh, art historian, Mumbai 

Anamika Haksar, theatre director, Mumbai

Ananya Vajpeyi, CSDS, Delhi

Anindita Bhattacharya, artist, Delhi 

Anish Ahluwalia, artist and filmmaker

Anish Kapoor, artist, London

Anita Dube, artist, Delhi

Anjolie Ela Menon, artist, Delhi

Anju Dodiya, artist, Mumbai

Anjum Singh, artist, Delhi

Anshuman Dasgupta, art historian, Santiniketan

Anupam Saikia, Dept. of Fine Arts, University of Hyderabad

Anupam Singh, artist, Mumbai
Anuradha Kapur, theatre director, Delhi

Aradhana Seth, production designer, artist, Goa

Archana Hande, artist, Mumbai

Arghya Priya Majumdar, artist, Santiniketan

Arpana Caur, artist, Delhi

Arpita Singh, artist, Delhi

Arshad Hakim, artist, Shiv Nadar University, Greater Noida

Arshad Hakim, Shiv Nadar University, Greater Noida

Arshiya Lokhandwala, curator, gallerist, Mumbai

Arun Kumar H.G., artist, Delhi

Arunima Choudhury,  Kolkata

Ashim Purkasthaya, artist, Delhi

Ashis Kumar Das, artist, Mumbai

Ashrafi S. Bhagat, art historian, Chennai 

Atreyee Gupta, art historian, Berlin

Atul Bhalla, artist, Shiv Nadar University, Greater Noida

Atul Dodiya, artist, Mumbai

Aurora Graldi, PhD Candidate in South Asian Art History, Vienna University

Avani Batra, Delhi 

Avinash Veeraraghavan, artist, Bangalore

Ayisha Abraham, artist, Bangalore

Babitha Lingraj, artist, Bangalore

Babu Eshwar Prasad, artist and filmmaker, Bangalore

Balan Nambiar, artist, Bangalore

Balbir Krishan, artist, Delhi

Belinder Dhanoa, art critic, Delhi

Bhagath Singh E.K,artist,Kerala

Bharathesh G.D., artist, Bangalore

Bharati Kapadia, artist, Mumbai

Bharti Kher, artist Delhi

Bhavani G.S., artist, Bangalore

Bhavani Shiva, artist, Bangalore

Biju Jose, artist, Bangalore

Bina Sarkar Elias, editor & publisher, International Galerie

C.F. John, artist, Bangalore

Catherine Asher, art historian, USA

Chaitanya Sambrani, art historian, Canberra

Champa Sharath, artist, Bangalore

Chandrima Bhattacharyya, artist, Bangalore

Chinar Shah, artist, Bangalore

Chintan Upadhyay, artist, Delhi/Mumbai

Chitra Ganesh, artist, New York, USA

Christopher Pinney, art historian, London, UK

Cop Shiva, photographer, Bangalore

Deepa Mahajan, artist, Mumbai/Singapore

Deepak Ananth, art historian, Paris

Deepanjana Klein, art historian, New York, USA

Deepika Sorabjee, curator, Mumbai

Deeptha Achar, art critic, Baroda

Dev Benegal, New York, USA

Devika Daulet-Singh, gallerist, Delhi

Dhruvi Acharya, artist, Mumbai

Diana Gomes, artist, Baroda

Dilip Mitra, artist, Santiniketan

Dimple Shah, artist, Bangalore

Dipti Khera, art historian, New York University, USA

Faiza Hasan, artist, Hyderabad.

G.S. Gopinath, artist, Bangalore

Gargi Raina, artist Baroda

Gauri Gill, photographer, Delhi

Gayatri Sinha, art critic, Delhi

Geeta Doctor, writer, Chennai

Geeta Kapur, art critic, Delhi

Geetha Mehra, gallerist, Mumbai

Gieve Patel, artist, Mumbai

Gigi Scaria, artist, Delhi

Gopika Chowfla, graphic designer, Delhi

Gopika Nath, artist-craftsperson and writer, Gurgaon 

Goutam Das, artist, Santiniketan

Gulammohammed Sheikh, artist, Baroda

Hans Kaushik, artist, Chennai

Hema Upadhyay, artist, Mumbai

Homita Harish Katira, artist, Columbia, SC, USA

Homita, artist, Mumbai 

Indrapramit Roy, artist, Baroda

Indu Chandrasekhar, publisher, Delhi

Ivan Smith, artist, Belper, Derbyshire, UK

Jahangir Asgar Jani, artist, Mumbai

Jaideep Mehrotra, artist, Mumbai

Jaideep Sen, artist, Bangalore

Jaishri Abichandani, artist, New York, USA

James Khamliansawma, artist, Aizawl, Mizoram

Janice Glowski, art historian, Columbus, Ohio, USA

Jasbeer Singh, artist, Belfast, Northern Ireland

Jatin Das, artist, Delhi

Jeetin Rangher, artist, Bangalore

Jitish Kallat, artist, Mumbai

Johny M.L., art critic, Delhi

Justin Ponmany, artist, Mumbai

Jyotindra Jain, art historian, Delhi

K.G. Subramanyan, artist, Baroda

K.P. Reji, artist, Baroda

K.V. Raghavendra Rao, artist, Bangalore, Vancouver, Canada

Karishma D’Souza, Panaji, Goa

Karishma Shah, artist, Surat 

Kathryn Myers, Professor of Art, University of Connecticut, USA 

Kaushik Bhaumik, artist, Delhi

Kausik Mukhopadhyay, artist, Mumbai

Kim Kyoungae, artist, Baroda

Kirtana Thangavelu, art historian, S.N. School, Hyderabad

Kirti Jain, theatre director, Delhi

Krishen Khanna, artist, Delhi

Krishnaraj Chonat, artist, Bangalore

Kuldeep Singh, artist

Kumari Ranjeeta, artist , Shiv Nadar University, Greater Noida

Kunal Kalra, artist, Hyderabad

L.N. Tallur, artist, Kundapura

L.N.V. Srinivas, artist, S.N. School, Hyderabad

Lalitha Gopalan, video scholar, USA

Lalitha Shankar, artist, Bangalore

Latika Gupta, art historian, Delhi

Leela Mayor, artist, Baroda

Lokesh Khodke, artist, Delhi

M.K. Raina, theatre director, Delhi

Madhuban Mitra, artist, Kolkata

Madhusree Dutta, filmmaker, Mumbai

Madhusudhanan, artist, Kerala

Mahesh G., artist, Mysore

Mahjabin Imam Majumdar, artist, Santiniketan

Mahula Ghosh, artist,  Delhi

Mala Marwah, artist, Delhi

Malavika Rajnarayan, artist, Baroda

Manas Bhattacharya, artist, Kolkata

Manmohan, writer, Delhi

Mansi Bhatt, artist, Mumbai

Manuela Ciotti, visual anthropologist, Denmark

Marie Dias Arora, artist, Delhi 

Mary-Louise Totton, art historian, USA

Meera Devidayal, artist, Mumbai

Meera Menezes, art critic, Delhi

Megha Joshi, artist, Delhi 

Meher Pestonji, writer,Mumbai

Mithu Sen, artist, Delhi

Molly Emma Aitken, art historian, USA

Mona Berman, Director, Mona Berman Fine Arts, New Haven, USA 

Moutushi Chakraborty, artist, Kolkata

Myna Mukherjee, cultural curator, Delhi

N. Ramachandran, artist, Chennai

N.N. Rimzon, artist, Thiruvananthapuram

N.S. Harsha, artist, Mysore

Nalini Malani, artist, Mumbai

Naman Ahuja, art historian, JNU, Delhi

Nanaiah Chettira, artist, Bangalore

Nanak Ganguly, art critic, Kolkata

Nancy Adajania, art critic, Mumbai​

Nandesh Shanthi Prakash, artist, Bangalore

Nataraj Sharma, artist, Baroda

Natasha Ginwala, curator, Berlin/Ahmedabad 

Naveen Kumar, artist, Bangalore

Navjot Altaf, artist, Mumbai

Navroze Contractor, photographer, Bangalore

Neelakshi Suryanarayan, University of Delhi, Delhi

Neelam Man Singh Chowdhry, theatre director, Chandigarh

Neha Choksi, Mumbai and Los Angeles, USA

Nibha Sikander, artist, Baroda

Nihaal Fazal, artist, Bangalore

Nikhileswar Baruah, artist, Baroda

Nilanjana S. Roy, writer, Delhi

Nilima Shiekh, artist, Baroda

Nirmala Beluka, artist, EFL, Hyderabad

Niyatee Shinde, art and photography writer, curator, photo-historian, Mumbai

Noopur Desai,​ art writer and researcher, Pune​

Oindrilla Maity Surai, curator, Kolkata

Oli Ghosh, artist, Mumbai.

Padma Kaimal, art historian, Colgate University, USA

Parag Tandel, artist, Mumbai

Paramjit Singh, artist, Delhi

Parthiv Shah, photographer and designer, Delhi

Parul Dave Mukherji, art historian, JNU, Delhi

Parvati Nayar, artist, Chennai

Paula Sengupta, artist, Kolkata

Pavan K.J., artist, Mysore

Payal Arya, artist, Shiv Nadar University, Greater Noida

Philippe Calia, artist, Mumbai 

Pierre Strauch, Paier College of Art, USA

Prabhavati Meppayil, artist, Bangalore

Prajakta Palav Aher, artist, Mumbai.

Prajakta Potnis, artist, Mumbai

Pratul Dash, artist, Ghaziabad

Pratul Dash, artist, Indirapuram, Ghaziabad

Premalatha Seshadri, artist, Chennai

Prithpal S Ladi, artist, Shillong

Priti Paul, gallerist, Delhi

Priya Ravish Mehra, artist, Delhi

Priya Sundaravalli, artist, Auroville

Purushottam Agrawal, writer, Delhi

Pushpamala N., artist, Bangalore

Rabindra Patra, artist, Delhi

Radha Gomaty, Kochi, Kerala 

Ragini Bhow, artist, Bangalore

Rahul Bhushan, graphic artist, Hyderabad

Rahul Dev, art critic, Delhi

Rahul J. Gajjar, artist, Baroda

Rajan Barrett

Rakhi Peswani, artist, Bangalore

Ram Rahman, photographer, Delhi​

Raman Sivakumar, art historian, Santiniketan

Ramesh Chandra, artist, Bangalore

Ranbir Kaleka, artist, Delhi

Ranjit Hoskote, art critic, Mumbai

Ranjit Kandalgaonkar, artist, Mumbai

Ranjith Raman, artist, Delhi

Rashmee Pal Chouteau, artist, Kolkata

Rashmi Kaleka, artist, Delhi

Rashmimala Devi, artist, Baroda

Rasna Bhushan, art critic, Hyderabad

Rasna Bhushan, art critic, Hyderabad

Ravikumar Kashi, artist, Bangalore

Reena Saini Kallat, artist, Mumbai

Rekha Rodwittiya, artist, Baroda

Renu Modi, Gallery Espace, Delhi

Risha Lee, Rubin Museum of Art, New York USA

Riyas Komu, artist, Mumbai

Rohini Devasher, artist, Delhi 

Rosalyn Dmello, art critic, Delhi

Rupa Rani, artist, Delhi

Rupali Patil, artist, Mumbai

Rustom Bharucha, writer, Delhi

Saba Hasan, artist, Delhi

Sabina Jaitly, artist

Sabitha T.P., art historian, UK

Sachin Karne, artist, Baroda

Sadanand Menon, photographer, critic, Chennai

Sagar S. Naik Mule, artist, Hyderabad

Sahej Rahal, artist, Mumbai

Sajitha Madathil, actress, Kochi, Kerala

Salik Ahmad, Delhi

Saloni Mathur, art historian, UCLA, Los Angeles, USA

Samit Das, artist, art historian, Delhi

Sanchayan Ghosh, artist, Santiniketan

Sandeep Biswas, photographer, Delhi

Sandeep Singhal, art collector, Mumbai

Sanjeev Khandekar, artist, Mumbai

Santhoshkumar Sakhinala, art historian, Hyderabad

Saravanan Parasuraman, artist, Chennai

Sarita Chouhan, Mumbai

Sasha Altaf, art critic, Mumbai/Miami USA

Savithri Rajeevan, poet, painter, Baroda 

Shaibani Azam, animator, Delhi

Shakuntala Kulkarni, artist, Mumbai

Shamala Nandesha, artist, Bangalore

Shanthamani Muddiah, artist, Bangalore

Shanthi Swaroopini, artist,Hyderabad

Sharan Apparao, gallerist Chennai 

N. Ramachandran, artist, Chennai

Sharmila Samant, artist, Shiv Nadar University, Greater Noida

Sheba Chhachhi, artist, Delhi

Sheela Gowda, artist, Bangalore

Shefalee Jain, artist, Ambedkar University Delhi

Sheila Makhijani, artist, Delhi

Sherna Dastur, designer, Delhi

Shilpa Gupta, artist, Mumbai

Shireen Gandhy, gallerist, Mumbai

Shivaji.K. Panikkar, art historian, Delhi.

Shreshta Rit Premnath, artist, New York, USA

Shubha, writer, Delhi

Shubhalakshmi Shukla, art writer, Mumbai

Shuddhabrata Sengupta, artist, Raqs Media Collective, Delhi

Shukla Sawant, artist, JNU, Delhi

Sita Reddy, curator/writer, Hyderabad

Smitha Cariappa, artist, Bangalore

Sonal Khullar, art historian, Seattle, USA

Sonam Chaturvedi, art student, Shiv Nadar University, Greater Noida

Sonia Jabbar, photographer, filmmaker and graphic designer, Delhi

Sonia Khurana, artist, Delhi

Sosa Joseph

Soumik Nandy Majumdar, art historian, Santiniketan

Srajana Kaikini, curator, research scholar, Bangalore

Sreshta Rit Premnath, Assistant Professor, Parsons Fine Arts, New York

Subba Ghosh, artist, Delhi

Subodh Gupta, artist, Delhi

Subodh Singh Triparti, art history, sculpture, JNAFAU, Hyderabad

Sudarshan Shetty, artist, Mumbai

Sudhir Patwardhan, artist, Mumbai

Sudipta Sen, artist, Kolkata

Sugata Ray, art historian, University of California, Berkeley, USA

Suguresh Sultanpur, artist, Baroda

Suhas Nimbalkar, artist, Pune

Suman Gopinath, curator, Bangalore

Sumathi Ramaswamy, historian, visual culture, Duke Univ., USA

Sumedh Rajendran, artist, Delhi

Sumesh Sharma, curator, Clark House Initiative, Mumbai

Suneel Sinha,theatre, film & TV worker, Mumbai

Sunil Kothari, Delhi 

Surekha, artist, Bangalore

Surendran Nair, artist, Baroda

Suresh B.V., artist, Baroda

Suresh Jayaram, art historian, Bangalore

Susan S. Bean, independent curator, USA

Swati Khurana, artist  ,New York 

Tallur L.N.,  artist, Kundapura 

Tanmoy Samanta, artist, Delhi

Tanuja Rane, artist, Mumbai

Tara Sabharwal, artist, Delhi

Tunty Chauhan,Threshold Art Gallery , Delhi

Tushar Joag, artist, Shiv Nadar University, Greater Noida

Udeya Vir Singh, artist, Bangalore

Uma Shankar Pathak, artist, Delhi

Umar Aman, Delhi

Urvi Khanna, Delhi

Ushmita Sahu, artist, curator, Santiniketan

Ushmita Sahu, artist, curator, Santiniketan
Manjari Chakravarti, artist, Santiniketan

Vaishali Narkar, artist, Mumbai

VaishaliNarkar, artist, Mumbai

Valay Gada, artist/designer, Delhi

Varsha Nair, artist, Baroda

Varunika Saraf, artist, Hyderabad

Vasudha Thozhur, artist, Delhi

Vasvi Oza: artist, Gujarat

Veena Bhargava, artist, Kolkata

Veer Munshi, artist, Delhi

Velu Viswanadhan, artist, Paris/ Chennai

Vibha Galhotra, artist, Delhi

Vidya Rao, Music, Delhi

Vidya Shivadas, curator, Delhi

Vijay Sekhon, artist, Mumbai

Vinod Bhardwaj, art critic, Delhi

Vishaka Chanchani, art educator, Bangalore

Viswanadhan, artist, Paris

Viswanath BR, artist/cinematographer, Bangalore

Vivan Sundaram, artist, Delhi

Yamini Nayar, artist

Yardena Kurulkar, artist, Mumbai

Yashodhara Dalmia, art critic, Delhi

Yashwant Deshmukh, artist, Mumbai

Yunus Khimani, artist, Jaipur